κυκλάμινο

(Cyclamen). Γένος φυτών της οικογένειας των πριμουλιδών (δικοτυλήδονα), το οποίο περιλαμβάνει περίπου 19 είδη. Πρόκειται για ετήσιες, κονδυλόρριζες πόες, μικρού ύψους, με σφαιρικό κόνδυλο, νεφροειδή ή καρδιοειδή φύλλα με πρωτότυπες αποχρώσεις και μονήρη, επάκρια, πολύ κομψά άνθη. Τα κ. είναι ιθαγενή της Μέσης Ανατολής και της νότιας και κεντρικής Ευρώπης. Το πιο ενδιαφέρον είδος από ανθοκομική άποψη είναι το Cyclαmen persicum και οι ποικιλίες του, που έχουν επιτευχθεί με διασταυρώσεις και επιλογή. Καλλιεργούνται σε μεγάλη κλίμακα στα θερμοκήπια, για παραγωγή και εμπορία ανθισμένων φυτών, από το φθινόπωρο έως την άνοιξη. Έχουν έμμισχα, στρογγυλά ή νεφροειδή φύλλα και άνθη με πεταλοειδείς, γυρισμένους προς τα πίσω, ομοιόμορφους λοβούς, σε μεγάλη ποικιλία χρωμάτων (λευκό, κόκκινο, ρόδινο, πορφυρό, στικτό κλπ.). Το Cyclamen europaeum ή Cyclamen purpurescensζει στα δροσερά και υγρά δάση πολλών αλπικών κοιλάδων. Έχει ύψος 5-15 εκ. και κοκκινωπούς, σφαιρικούς ή πεπιεσμένους κονδύλους, οι οποίοι –αν ξεραθούν και αλευροποιηθούν– αποτελούν άριστη κτηνοτροφή, η οποία στη Γαλλία και στην Ιταλία είναι γνωστή ως ψωμί των χοίρων· τα φύλλα του είναι όλα παράρριζα, μακρόμισχα, με λεπτό, πορφυρό μίσχο και πλατύ, καρδιοειδές, οδοντωτό έλασμα, το οποίο είναι σκούρο πράσινο με λευκές κηλιδώσεις στην άνω επιφάνεια και κοκκινοπορφυρό στην κάτω. Τα άνθη –ελαφρώς εύοσμα– είναι επίσης παράρριζα και φύονται πάνω σε μακρύ ποδίσκο· έχουν ρόδινο χρώμα, πενταμερή κάλυκα και συμπέταλη στεφάνη με πέντε λοβούς, οι οποίοι καθώς εκπτύσσονται γυρίζουν προς τα πίσω. Η ωοθήκη είναι επιφυής με έναν στύλο και ένα στίγμα· οι στήμονες είναι πέντε. Μετά την άνθηση, ο μακρύς ανθοφόρος ποδίσκος συστρέφεται σπειροειδώς, φέρνοντας την ώριμη και μονόχωρη κάψα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους, όπου ανοίγει και διασπείρει τους σπόρους επί τόπου. Η ελληνική χλωρίδα, εκτός από το Cyclamen persicum, περιλαμβάνει ακόμα τέσσερα αυτοφυή είδη, από τα οποία τα πιο σημαντικά είναι το Cyclamen graecum και το Cyclamen neapolitanum, που φύονται σε δασώδεις τόπους, σε θαμνότοπους ή σε βραχώδεις λόφους. Η ελληνική ανθοκομία ασχολείται αρκετά εντατικά με την καλλιέργεια των βελτιωμένων ποικιλιών του Cyclamen persicum. Η καλλιέργεια αναπτύσσεται κυρίως στην περιοχή της Αττικής και μέσα σε θερμοκήπια. Ο πολλαπλασιασμός γίνεται κυρίως με σπέρματα, που σπέρνονται τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο. Τα φυτά που παράγονται είναι έτοιμα για διάθεση τον χειμώνα του επόμενου έτους, καθώς η καλλιέργεια του κ. διαρκεί 17-20 μήνες. Επίσης, το Cyclamen neapolitanum φυτεύεται σε κήπους και σε πάρκα για καλλωπιστικούς λόγους. Tα κυκλάμινα στολίζουν τα ελληνικά βουνά με τα κομψά τους άνθη από το φθινόπωρο έως την άνοιξη· στη φωτογραφία, το κοινό στη χώρα μας είδος Cyclamen persicum.

* * *

το (Μ κυκλάμινον)

1. γένος αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών τής οικογένειας πριμουλίδες, με πλατιά καρδιόσχημα φύλλα και άνθη λευκά ή ροδόχροα, το οποίο φύεται στα δάση και καλλιεργείται συνήθως ως διακοσμητικό

2. το άνθος τού φυτού αυτού.

[ΕΤΥΜΟΛ. Μεταπλασμένος τ. τού κυκλάμινος, με αλλαγή γένους].